Czarny okoń morski może zmieniać płeć. Narybek ryb jest zawsze żeński, rośnie, rozwija się, a po dwóch latach staje się samcem i w takiej postaci kończy życie. Co ciekawe, okoń morski nie jest tylko rybą drapieżną - to wojownik, który bardzo zaciekle walczy o swoją ofiarę, dlatego tak łatwo go złapać.
Spożycie ryb to dość kontrowersyjny temat. Z jednej strony są one cennym źródłem wielu substancji odżywczych. Stanowią cenne źródło białka oraz kwasów omega-3. Zawierają dużo witamin oraz składników mineralnych. Przy tym nie dostarczają zbyt wielu kalorii. Z drugiej strony słyszymy doniesienia o skażeniu ryb metalami ciężkimi. Prawda jest taka, że wszystko zależy od gatunku oraz pochodzenia ryby. Z artykułu dowiesz się, które ryby warto regularnie spożywać i dlaczego. Spis treści: Gatunki ryb od A do Z i ich wpływ na zdrowieIle ryb jemy w Polsce?Porównanie ryb słonowodnych i słodkowodnychRyby z polskich wód a z hodowli azjatyckichRyby bałtyckie czy atlantyckie?Czym są PBDE i PCB?Inne szkodliwe związkiDlaczego warto jeść ryby?Jakie techniki kulinarne wybrać?Spożycie ryb w ciążySpożycie ryb a ekologia Szkodliwe substancjePodsumowanie Gatunki ryb od A do Z W serwisie znajdziesz wiele artykułów dedykowanych poszczególnym gatunkom ryb. Znajdziesz w nich informacje na temat tego, jakie wartości odżywcze ma każdy z gatunków. Poznasz też właściwości zdrowotne różnych ryb. Dorsz – dr Justyna BylinowskaFlądra – Małgorzata WilkowskaHalibut – art. redakcyjnyKarp – Marzena PasztaleniecLeszcz – Monika PopikŁosoś – dr Justyna BylinowskaMakrela – dr Justyna BylinowskaMintaj – art. redakcyjnyPanga – Karolina DzięcielakPstrąg – dr Justyna BylinowskaRyba maślana – Marta GołębskaSardynki – Natalia ZabielskaSum – Joanna JurekSzczupak – Natalia FliegerŚledź – dr Justyna BylinowskaTilapia – Natalia Dorsz Spożycie ryb w Polsce W 2019 roku spożycie ryb w Polsce wynosiło 13,10 kg/mieszkańca. Polacy chętniej jadają ryby morskie niż słodkowodne. Co prawda ich spożycie zmniejszyło się o 0,6% w porównaniu do roku 2018. Jednakże nadal stanowiło 78,3% całkowitego spożycia ryb w Polsce. Konsumpcja ryb słodkowodnych wzrosła o 2,2%. Stanowiła 18,2% całkowitego spożycia ryb. Najczęściej jadaną rybą był śledź. Mimo że jego konsumpcja spadła o 8,3% w porównaniu do poprzedniego roku. Największy przyrost konsumpcji zaobserwowano w spożyciu morszczuka. Wzrosła ona o 29,7%. 34% Polaków najczęściej jada ryby w postaci przetworów i konserw. Ryby wędzone, suszone i solone stanowią 23% zjadanych ryb w Polsce. Świeże ryby stanowią 22%, a mrożone 19%. (1) Rodzaje ryb Ryby dzielimy na słodkowodne i słonowodne. Środowiskiem życia ryb słodkowodnych są jeziora i rzeki. Do ryb słodkowodnych zaliczamy karpie, karasie, liny, leszcze, miętusy, okonie, płocie, sandacze, sumy, szczupaki i węgorzyce. Natomiast do ryb morskich należą łososie, pstrągi tęczowe, węgorze, śledzie, makrele, dorsze, szproty i flądry. (2, 3, 4, 5) Porównanie ryb słonowodnych i słodkowodnych Ryby są ważnym składnikiem zdrowej i zbilansowanej diety. Stanowią źródło białka, witamin, składników mineralnych. Zawierają mniej tłuszczu w porównaniu do mięsa. Dodatkowo skład kwasów tłuszczowych w rybach wywiera pozytywny wpływ na zdrowie. Ryby zawierają przede wszystkim wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Należą do nich kwasy tłuszczowe omega-3 w tym α-linolenowy (ALA), eikozapentaenowy (EPA), dokozaheksaenowy (DHA). Jak i również kwasy omega-6 takie jak linolowy (LA), γ-linolenowy (GLA), czy arachidonowy (AA). Odpowiednia podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca czy nowotworów. Kwasy omega-3 usprawniają także pracę mózgu. (5, 6, 7,8) Nie tylko odpowiednia podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych jest istotna. Liczy się również odpowiedni stosunek spożycia kwasów omega-3 i omega-6. Odpowiednia proporcja spożycia kwasów omega-6 do omega-3 wynosi 2:1. Zbyt duża ilość kwasów omega-6 może skutkować zwiększoną skłonnością do stanów zapalnych. (10) Ryby morskie i słodkowodne różnią się profilem kwasów tłuszczowych. Ryby morskie zawierają mało kwasów omega-6. W ich tkankach dominują kwasy omega-3 takie jak EPA i DHA. Ryby słodkowodne zawierają mniej kwasów omega-3 w porównaniu do morskich. Charakteryzują się także wyższą zawartością kwasów omega-6, szczególnie LA i AA. Tabela poniżej przedstawia porównanie profilu wielonienasyconych kwasów tłuszczowych dwóch gatunków ryb. Jedną z nich jest ryba morska – śledź, drugą rybą słodkowodna – karp. Z tabeli wynika, że korzystniejsze jest spożycie śledzia. Z uwagi na to, że zawiera on więcej kwasów omega-3 niż karp. (8) KarpŚledźCałkowita zawartość tłuszczu13,20%2,41%Kwasy omega-618,37%8,10%Kwasy omega-32,72%24,24% Zawartość tłuszczu oraz profil kwasów tłuszczowych zależy również od gatunku, wielkości, dojrzałości płciowej, metody hodowli i sposobu żywienia ryby. Ryby hodowlane zawierają więcej tłuszczu niż ryby morskie. Dodatkowo zawartość składników tłuszczowych u ryb hodowlanych jest bardziej jednolita niż u ryb żyjących dziko. (9) Ryby słodkowodne i słonowodne zawierają podobną ilość składników mineralnych. Należą do nich sód, potas, wapń, magnez, fosfor, cynk i żelazo. To samo dotyczy zawartości białka. Jego najwyższą zawartością wyróżniają się morska ryba — dorada i słodkowodny leszcz.(5) Ryby są także doskonałym źródłem witaminy B12 i witaminy D. Zawartość witaminy B12 jest porównywalna w rybach słodkowodnych i morskich. Szczególnie dużo witaminy B12 zawierają śledź oraz makrela. Witaminę D również znajdziemy zarówno w rybach słodkowodnych, jak i morskich. Znaczne ilości witaminy D występują w tłustych rybach takich jak śledź, łosoś, pstrąg i makrela. (32, 40) Ryby z polskich wód a z hodowli azjatyckich Środowisko życia ryby wpływa na jej wartość odżywczą. Ryby z polskich wód naturalnych oraz polskich hodowli mają wyższą wartość odżywczą niż ryby z azjatyckich hodowli. Według badań najwięcej białka zawiera pstrąg tęczowy z polskiej hodowli oraz okoń dziko żyjący w Polsce. Pstrąg zawiera również najwięcej kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Stosunek kwasów omega-3 do omega-6 w mięśniach pstrąga wynosi 4,13. Natomiast najmniej kwasów omega-3 i omega-6 zawiera panga z hodowli azjatyckiej. U pangi stosunek kwasów omega-3 do omega-6 wynosi 0,36. Zawiera ona także mało białka w porównaniu do polskich ryb. Panga zawiera za to najwięcej kwasów tłuszczowych nasyconych w przeciwieństwie do pstrąga, który zawiera ich najmniej. (11) Wysokie spożycie kwasów tłuszczowych nasyconych zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca. (12) Z badań wynika więc, że lepiej wybierać rodzime ryby. Ryby bałtyckie czy atlantyckie? Czym są PBDE i PCB? Polibromowane difenyloetery (PBDE) to grupa syntetycznych związków organicznych. Zmniejszają one palność materiałów. Były stosowane do produkcji mebli, dywanów, tekstyliów i sprzętów elektronicznych. UE zakazała ich użycia w 2010 roku. Jednakże nadal są obecne w środowisku. Zostały wykryte w kurzu, w tkankach ptaków i ryb. Występują również w ludzkiej surowicy i tkance tłuszczowej. (13) PBDE są niebezpieczne dla zdrowia. Wpływają negatywnie na równowagę hormonalną. Zaburzają pracę tarczycy. (14) PBDE mogą oddziaływać na płód, co skutkuje opóźnieniem rozwoju u dzieci w późniejszych latach. (15, 16) Polichlorowane bifenyle (PCB) to grupa organicznych związków. Charakteryzuje je stabilność termiczna. Były stosowane w produkcji materiałów przemysłowych. Nadal występują w środowisku. Szczególnie dużo jest ich w tkankach ryb i owoców morza. (13) Tak jak PBDE są niebezpieczne dla zdrowia. W 1968 roku w Japonii doszło do zatrucia PCB. Zdarzenie to jest znane jako incydent w Yushō. Do skutków zatrucia należały osłabienie układu immunologicznego, uszkodzenia oczu oraz skóry. Zauważono także zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet. W skrajnych przypadkach zatrucie PCB skutkowało śmiercią. (17) Inne szkodliwe związki Ryby skażone są także DDT (dichlorodifenylotrichloroetan). DDT to organiczny związek stosowany jako środek owadobójczy w Polsce do 1976 roku. Związek ten kumuluje się w organizmach zwierząt oraz ludzi. DDT zaburza pracę układu hormonalnego i narządów. Jest niebezpieczny dla kobiet w ciąży. Negatywnie wpływa na rozwijający się płód i przyczynia się do przedwczesnych porodów. Może powodować powstawanie oraz nasilać rozwój różnego rodzaju nowotworów. Do objawów ostrego zatrucia DDT należą bóle głowy, wymioty, drgawki, brak koordynacji ruchowej i wzmożona pobudliwość. (22) HCH (heksachlorocykloheksan) również jest organicznym środkiem owadobójczym. Działa rakotwórczo, teratogennie i mutagennie. Negatywnie wpływa na układ hormonalny. (23) Które ryby wybierać? Naukowcy zbadali stężenie PBDE i PCB w mięśniach łososia z Morza Bałtyckiego. Wyniki porównali ze stężeniem tych związków w mięśniach łososia atlantyckiego. Stężenie szkodliwych związków było wyższe w rybie pochodzącej z Morza Bałtyckiego. W przypadku PCB stężenie było wyższe nawet od 2 do 6 razy. (18, 19) Dodatkowo ryby oceaniczne zawierają średnio mniej rtęci, kadmu, ołowiu, DDT i HCH. (20, 21) Ryby atlantyckie są lepszym wyborem niż ryby bałtyckie. Karp tylko od święta? Karp jest cennym źródłem białka. Według badań zawiera go od 17,5 do 18,28%. (24) Zawiera także dużo wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Jednakże stosunek kwasów tłuszczowych omega-6 oraz omega-3 nie jest korzystny. (8) Zawartość metali ciężkich w mięsie karpi z polskich hodowli nie przekracza dopuszczalnych w Polsce norm. (24) Na korzyść karpia przemawia fakt, że nie wymaga on skomplikowanej obróbki termicznej. Dzięki temu zachowuje on wiele cennych składników wrażliwych na temperaturę. Wśród nich można wymienić witaminy z grupy B oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Zasadniczo warto włączyć karpia do diety w ciągu całego roku. Jest zdrowy, odżywczy i nie wymaga zbyt wielu zabiegów kulinarnych. (25) A co z pangą? Panga zawiera 12,9 g białka w 100 g mięsa. Jest to niewielka ilość w porównaniu do innych ryb takich jak np. karp. (11) 100 g pangi dostarcza tylko 64 kcal. Jest zaliczana do chudych ryb. Jednak jej profil lipidowy nie jest dla nas zdrowy. Zawiera dużo kwasów tłuszczowych nasyconych w porównaniu do wielonienasyconych. Dodatkowo stosunek kwasów omega-3 do omega-6 zawartych w mięsie pangi jest niekorzystny dla zdrowia. (26) Andrey Starostin / 123RF Panga jest rybą drapieżną i żyje w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych. Prowadzi to do wysokiej akumulacji rtęci w jej mięsie. (27) Rtęć jest bardzo szkodliwa. Może uszkadzać układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, endokrynny oraz nerki. W związku z tym układy oraz narządy nie mogą spełniać swoich funkcji. (28) Hodowla pangi w Wietnamie bardzo często nie spełnia zasad zrównoważonej hodowli. Panga jest karmiona słabej jakości paszą. Rybom podawane są substancje chemiczne oraz leki. Ścieki z hodowli są wypuszczane do rzek. Panga nie należy do najzdrowszych ryb. Jeżeli jednak decydujemy się na jej zakup zwracajmy uwagę na certyfikat ASC. The Aquaculture Stewardship Council (ASC) to organizacja non-profit założona przez WWF. Przyznaje swój certyfikat akwakulturom, które są prowadzone w sposób bezpieczny dla ludzi i środowiska. (29, 30, 31) Dlaczego warto jeść ryby? Pełnowartościowe białko Ryby są także doskonałym źródłem pełnowartościowego białka. Nie ustępują pod tym względem mięsu drobiu czy zwierząt rzeźnych. Zawierają go w zależności od gatunku od 13 do 24%. (5, 32) Dodatkowo skład aminokwasowy białka ryb jest lepszy od białka wzorcowego ustalonego przez FAO/WHO w 1991 r. (33) Białko wzorcowe to takie, które pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie aminokwasowy egzogenne. Są to takie aminokwasy, których nasz organizm nie wytwarza i muszą być dostarczane z pokarmem. Ponadto białko ryb jest łatwostrawne. Jego strawność wynosi 97%. Najwięcej białka zawierają ryby świeże. Najbogatsze w białko są gatunki takie jak halibut, tuńczyk i sardynka. Poza tym warto zauważyć, że przy wysokiej podaży pełnowartościowego białka, ryby dostarczają równocześnie niewielką ilość kalorii. (32) ahirao / 123RF Kwasy omega-3 Ryby są bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Szczególnie w kwasy omega-3. Należą do nich kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Dobowe zapotrzebowanie na oba te składniki wynosi 250 mg na dobę. Odpowiada to spożyciu ryb dwa razy w tygodniu w tym raz ryb tłustych. (32) Odpowiednie spożycie kwasów omega-3 obniża ryzyko zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca o 23-25%. Zmniejsza także ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i udaru, które mogą być następstwem choroby niedokrwiennej serca. Badania wykazały, że spożycie ryb 2-4 razy tygodniowo obniża ryzyko wystąpienia udaru o 6-18%. (32, 34) Kwasy omega-3 są także kluczowe do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. W okresie płodowym oraz wczesnym okresie poporodowym są niezbędne do wzrostu mózgu dziecka. (35) Ważną rolę we wzroście i funkcjonowaniu tkanki nerwowej odgrywa DHA. Badania sugerują, że DHA bierze też udział w powstawaniu neuroprzekaźników. (36) Wraz z wiekiem, szczególnie u osób cierpiących na chorobę Alzheimera poziom DHA w mózgu spada. DHA działa neuroprotekcyjnie i zmniejsza ryzyko rozwoju demencji. DHA poprawia przepływ krwi w mózgu, zmniejsza stany zapalne i łagodzi powstawanie złogów beta-amyloidu. (35) Beta-amyloid to zbiorcza nazwa peptydów, tworzących płytki amyloidowe w mózgu. Odkładanie złogów beta-amyloidu obserwujemy w przebiegu choroby Alzheimera. (37) Wysokie spożycie ryb bogatych w kwasy omega-3 zmniejsza ryzyko wystąpienia demencji i choroby Alzheimera. (38) Prawidłowa podaż kwasów omega-3 działa przeciwzapalnie. (39) Ważny jest także stosunek kwasów omega-6 do omega-3. Jak już wspomniano powinien wynosić 2:1. (10) Zbyt duża podaż kwasów omega-6 w stosunku do omega-3 może powodować stan zapalny w organizmie. Warto więc zwracać uwagę na to, jakie ryby wybieramy. Częściej powinniśmy jadać ryby morskie. Z uwagi na to, że zawierają one więcej kwasów omega-3. (8) Witamina D Jak już wspomniano, dużo witaminy D znajdziemy w rybach tłustych. Najwięcej witaminy D zawiera śledź. (32) Niedobór witaminy D to powszechny problem w Polsce. (41) Jest często obserwowany u osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne. Należą do nich choroby zapalne jelit, reumatoidalne zapalenie stawów czy choroby tarczycy. Oprócz spożycia ryb należy także suplementować witaminę D. Spożycie ryb nie pokryje zapotrzebowania na tę witaminę, ale stanowi jej część. Odpowiednia podaż witaminy D poprawia pracę układu immunologicznego. (32) Przeciwdziała powstawaniu insulinooporności, cukrzycy typu 1 i 2. (42) Witamina D hamuje namnażanie się komórek nowotworowych oraz rozwój naczyń krwionośnych w obrębie nowotworu. Indukuje także zniszczenie komórek nowotworowych. (43, 44) Dzięki temu zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworu okrężnicy, piersi, jajnika, trzustki, prostaty, nerek, mózgu, jelita grubego oraz białaczki. (41) Obniżony poziom witaminy D zaobserwowano u osób cierpiących na demencję i chorobę Alzheimera. Witamina D wraz z witaminą K odpowiada także za prawidłową mineralizację kości. (44) Witamina A Wśród ryb najwięcej witaminy A zawierają ryby tłuste. Należą do nich śledź, łosoś, pstrąg i makrela. (32) Witamina A wpływa pozytywnie na proces widzenia. Poprawia odporność i wykazuje efekt terapeutyczny w wielu infekcjach. (45) Przyspiesza gojenie się ran. (47) Witamina A zapewnia także prawidłowy rozwój płodu. (48) Niedobór witaminy A predysponuje do rozwoju chorób płuc. (46) Witaminy z grupy B Witaminy z grupy B znajdziemy przede wszystkim w rybach chudych takich jak szczupak czy okoń. (32) Niedostateczna podaż witamin z grupy B może być związana ze spożyciem przetworzonej żywności czy stosowaniem diet odchudzających. Również zabiegi kulinarne przyczyniają się do strat witamin z grupy B. Witaminy z grupy B biorą udział w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów. Niedobór witamin z grupy B wpływa negatywnie na wykorzystanie glukozy przez mózg. Zaburza też produkcję neuroprzekaźników i przekazywanie impulsów nerwowych. Odpowiednia podaż witamin z grupy B jest wyjątkowo ważna dla osób w wieku dojrzewania, osób starszych, kobiet w ciąży i karmiących. Grupami narażonymi na niedobór witamin z grupy B są też osoby intensywnie uprawiające sporty oraz alkoholicy. (49) Uwzględnienie w diecie ryb może zmniejszyć ryzyko niedoboru witamin z grupy B. Fosfor Ryby są cennym źródłem fosforu. Zawierają go o wiele więcej niż surowce mięsne. (32) Fosfor spełnia wiele ważnych funkcji w organizmie. Jest składnikiem ATP (adenozyno-5′-trifosforanu). Związek ten stanowi nośnik energii chemicznej. Jest potrzebny do zajścia wielu procesów fizjologicznych. Ponadto fosfor znajdziemy w białkach, kościach, kwasach nukleinowych, nukleotydach i lipidach. (50) Potas Ryby zawierają też znaczne ilości potasu. Więcej potasu znajdziemy w rybach niż w mięsie. (32) Potas obniża ciśnienie krwi. Jego odpowiednia podaż redukuje ryzyko wystąpienia chorób serca i nerek. Niedobór potasu skutkuje problemami z tolerancją glukozy. Może prowadzić do rozwoju cukrzycy. (51) Krisikorn Tanrattanakunl / 123RF Magnez W rybach znajdziemy także magnez. Jest go więcej w rybach niż w mięsie. (32) Magnez obniża ciśnienie krwi i przeciwdziała zaburzeniom rytmu serca. Bierze udział w przemianach tłuszczów, białek i węglowodanów. Reguluje poziom wapnia oraz witaminy D w organizmie. Odpowiada za stabilność struktury DNA. Niedobór magnezu objawia się zmęczeniem, nadmierną drażliwością, spadkiem nastroju oraz obniżeniem koncentracji. Może prowadzić do rozwoju depresji. Do objawów niedoboru należą także wypadanie włosów, drętwienie nóg, skurcze łydek i łamliwość paznokci. Niedobór magnezu prowadzić też do zaburzeń wydzielania insuliny. Skutkiem tego może być rozwój cukrzycy czy zespołu metabolicznego. (52) Jod Ryby są głównym źródłem jodu w diecie. Zawierają kilkakrotnie więcej jodu niż mięso zwierząt rzeźnych. Ryby morskie zawierają więcej jodu niż słodkowodne. Średnio zawierają go 5,1 mg/kg świeżej masy. Wystarczające spożycie jodu przez osoby dorosłe to 0,15 mg dziennie. Szczególnie bogate w jod są ryby takie jak świeży dorsz (110 ug/100 g) i mintaj (103 ug/100 g). (32) Jod jest niezwykle istotny. Bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, które wpływają na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu. Niedobór jodu może prowadzić do rozwoju niedoczynności tarczycy. (53) Jod jest też silnym antyoksydantem. Działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo. Jakie techniki kulinarne wybrać? Przede wszystkim lepiej jadać ryby świeże niż wędzone. Na skutek wędzenia ryby tracą wiele wartości odżywczych. Zmniejsza się w nich zawartość tłuszczu, białka i mikroelementów. (5) Wędzenie prowadzi także do kumulacji wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) w rybach. Mają one działanie genotoksyczne, mutagenne i teratogenne. (32) Według badań gotowanie w wodzie, na parze, w mikrofalówce, grillowanie oraz pieczenie zmniejsza zawartość witaminy B12 w śledziu aż do 62%. Najlepszym rozwiązaniem jest metoda gotowania sous-vide. (55) Polega ona na zamknięciu żywności w torebce próżniowej i trzymanie jej w kąpieli wodnej aż do przygotowania potrawy. Metoda ta jest o wiele bardziej czasochłonna od tradycyjnych metod. Obróbka kulinarna ma także wpływ na zawartość składników mineralnych. Zawartość sodu i potasu wzrasta w rybach gotowanych w mikrofalówce. Zawartość miedzi wzrasta po usmażeniu, tak samo, jak zawartość tłuszczu, w tym kwasów omega-6. Najwięcej składników mineralnych tracimy gotując rybę w wodzie. Prawie wszystkie techniki kulinarne powodują obniżenie zawartości magnezu, potasu, cynku, manganu, witaminy B1, A, D oraz kwasów omega-3. Najlepszą z tradycyjnych technik kulinarnych, biorąc pod uwagę całkowitą wartość odżywczą ryb jest pieczenie. (56, 57) Spożycie ryb w ciąży Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią powinny spożywać 2 porcje ryb na tydzień, w tym 1 porcję ryb tłustych przy równoczesnej suplementacji 100-200 mg DHA na dzień. Korzyści z umiarkowanego spożycia ryb zalecanych jako źródła kwasów omega-3 przeważają nad ryzykiem, jakie stanowią metale ciężkie. Kobietom w ciąży są niezalecane ryby żyjące w zanieczyszczonym środowisku oraz ryby drapieżne. Są one szczególnie narażone na wysoką akumulację metali ciężkich w mięsie. Odradzane są także ryby wędzone. Do ryb niezalecanych należą miecznik, rekin, makrela królewska, tuńczyk, węgorz amerykański, płytecznik, łosoś bałtycki wędzony, szprotki wędzone, śledź bałtycki wędzony, szczupak, panga, tilapia oraz gardłosz atlantycki. W czasie ciąży dopuszcza się spożycie karpia, halibuta, okonia, żabnicy, makreli hiszpańskiej i śledzi. Do ryb zalecanych zaliczamy łososia norweskiego hodowlanego, szproty, sardynki, suma, pstrąga hodowlanego, flądrę, dorsza, rybę maślaną, makrelę atlantycką i morszczuka. (32) Spożycie ryb a ekologia Według najnowszego raportu FAO (Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa) światowe spożycie ryb oraz owoców morza rośnie. Wzrost konsumpcji ryb jest wyższy niż przyrost naturalny ludzi. W latach 60-tych XX wieku konsumpcja światowa ryb wynosiła 9 kg rocznie na mieszkańca. W latach 90-tych XX wieku było to już 14,4 kg. Natomiast w 2015 roku wynosiła 20,2 kg. 795 mln ludzi na świecie cierpi z powodu niedożywienia. Ryby stanowią źródło białka dla 3 miliardów ludzi na świecie. Aż 59,6 mln ludzi żyje z połowów ryb. Tak duża popularność ryb sprawia, że jest ich coraz mniej. Dochodzi do przełowienia, czyli nadmiernej eksploatacji łowisk. Może to prowadzić do spadku populacji danego gatunku ryby poniżej poziomu bezpiecznego. W takiej sytuacji odtworzenie tejże populacji jest niemożliwe. Niebezpieczny dla ryb jest także przyłów. Jest to przypadkowy połów ryb oraz ssaków morskich, które nie są celem połowu. Organizmy te giną zupełnie niepotrzebnie. Mimo to możemy jeść ryby i nie przyczyniać się do katastrofy. Należy wybierać ryby oznaczone certyfikatem MSC. W ramach programu MSC prowadzone są zrównoważone praktyki rybackie. Ograniczają one przyłów i poprawiają funkcjonowanie ekosystemów wodnych. (58, 59) Szkodliwe substancje Niestety ryby zawierają też substancje niepożądane. Wynika to z zanieczyszczenia zbiorników wodnych. W rybach kumulowane są metale ciężkie: rtęć, ołów, kadm i arsen. Są one toksyczne i wpływają negatywnie na przyswajalność składników mineralnych takich jak magnez, żelazo, cynk, miedź i selen. Rtęć może występować w postaci nieorganicznej i organicznej. Ta druga forma jest bardziej niebezpieczna dla zdrowia. Około 75-95% rtęci występującej w rybach to właśnie forma organiczna – metylortęć. Stężenie metylortęci w rybach jest zróżnicowane. Zależy od środowiska życia ryby i jej pokarmu. Wpływa na to też gatunek ryby, jej wielkość, ilość tkanki mięśniowej i mechanizm wchłaniania metali ciężkich. (32) Duże ilości metylortęci kumulują w sobie duże, długo żyjące ryby drapieżne takie jak tuńczyk, miecznik i rekin. Metylortęć jest wyjątkowo niebezpieczna dla dzieci oraz kobiet w ciąży. Rtęć kumuluje się w organizmie człowieka głównie w móżdżku i korze mózgowej. (60) Może przenikać barierę krew-łożysko, dlatego jest wyjątkowo niebezpieczna dla rozwijającego się płodu. Uszkadza ośrodkowy układ nerwowy płodu. Powoduje to objawy podobne do porażenia mózgowego. (61) Nawet niewielkie ilości metylortęci mogą powodować zaburzenia słyszenia, chodzenia, mówienia i pisania u dzieci w późniejszych latach. Metylortęć wpływa też negatywnie na wagę urodzeniową noworodków. (62) Istnieją sugestie, że rtęć wpływa na rozwój i zaostrzenie objawów choroby Alzheimera, Parkinsona i stwardnienia zanikowego bocznego. (63) Tolerowane tygodniowe pobranie (TWI) metylortęci wynosi 1,3ug/kg masy ciała. (64) Należy unikać wspomnianych ryb, które zawierają jej dużo. © Brent Hofacker / 123RF Kadm ma działanie mutagenne, rakotwórcze i genotoksyczne. (65) Kadm kumulowany jest głównie w wątrobie i w nerkach. Do objawów przewlekłego zatrucia kadmem należą zaburzenia układu pokarmowego, oddechowego, nerwowego i krwionośnego. (66) Do ryb, w których stężenie kadmu jest najwyższe należą tilapia nilowa i panga. Są to ryby pochodzące z azjatyckich hodowli. (67) Rodzime ryby są o wiele lepszym wyborem. Ryby są także zanieczyszczone dioksynami. Jest to grupa związków organicznych. Dioksyny powstają podczas spalania przy niedostatecznym dopływie tlenu. Chodzi o spalanie odpadów przemysłowych i komunalnych zawierających chlor. Powstają także podczas pożarów lasów, spalania olejów napędowych zawierających chlor oraz w paleniskach domowych. Dioksyny kumulują się w osadach dennych, skąd dostają się do organizmów ryb. (32) Dioksyny działają toksycznie. Zaburzają działanie układu odpornościowego i hormonalnego. Mają działanie mutagenne, teratogenne i kancerogenne. (66) Stężenie dioksyn w rybach bałtyckich oraz z polskich hodowli nie przekracza poziomu szkodliwego dla zdrowia. (68) Podsumowanie Pomimo doniesień o skażeniu ryb szkodliwymi substancjami, nie należy rezygnować z ich spożycia. Korzyści z ich spożycia są większe niż potencjalne zagrożenia zdrowotne. Zawierają one szereg składników mineralnych i witamin. Ich spożycie może zaspokoić tygodniowe zapotrzebowanie na kwasy omega-3. Pod tym względem lepiej wybierać ryby morskie. Aby uniknąć negatywnych skutków zdrowotnych, należy unikać ryb długożyjących i drapieżnych. Nie najlepszym wyborem są też ryby pochodzące z hodowli azjatyckich. Bibliografia: J., Pawlicka, M., Jacórzyński, B., Filipek, A., Domina, P., Mielniczuk, E., Daniewski, M. (2001). Zawartość tłuszczu i skład kwasów tłuszczowych w wybranych rybach morskich, PZH, 52(4), 1-5Piesciuk, M. (1999). Ryby morskie w Zalewie Wiślanym, Aura, 6, 23-24Kiczorowska, B., Samolińska, W., Grela, E. R., Bik-Małodzińska, M. (2019). Nutrient and Mineral Profile of Chosen Fresh and Smoked Fish, Nutrients, 11(1448), 1-12Marciniak-Łukasiak, K. (2011). Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3, ŻYWNOŚĆ. Technologia. Jakość, 6 (79), 24 – 35Materac, E., Marczyński, Z., Bodek, K. H. (2013). Rola kwasów omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka, Chem. Toksykol., 46(2), 225 – 233Stępniowska, A., Kiesz, M., Zasanda, Z., Cholewińska, E., Czech, A. (2016). Profil kwasów tłuszczowych w tkankach karpia i śledzia, Przegląd wybranych zagadnień z zakresu przemysłu spożywczego, 2016, 114-122Hossain, M. A. (2011). Fish as Source of n-3 Polyunsaturated Fatty Acids (PUFAs), Which One is Better-Farmed or Wild?, Advance Journal of Food Science and Technology, 3(6), 455-466Błaszczak A., Grześkiewicz W. Żywność funkcjonalna – szansa czy zagrożenie dla zdrowia?, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20 (2) (2014), s. 214-221Woźniak, M., Batyk, I., Niewiadomski, P. (2018). Zawartość podstawowych składników odżywczych oraz profil kwasów tłuszczowych w mięśniach wybranych gatunków ryb z uwzględnieniem ich pochodzenia, Probl Hig Epidemiol 2018, 99(1), 74-78Kromhout, D., Menotti, A., Bloemberg, B., Aravanis, C., Blackburn, H., Buzina, R., & … Toshima, H. (1995). Dietary Saturated and trans Fatty Acids and Cholesterol and 25-Year Moratlity from Coronary Disease: The Seven Countries Study, Preventive Medicine, 24, 308-315Zhang, H., Yolton, K., Webster, G. M., Sjödin, A., Celafat, A. M., Dietrich, K. N., …& Chen, A. (2017). Prenatal PBDE and PCB Exposures and Reading, Cognition, and Externalizing Behavior in Children, Environmental Health Perspectives, 125(4), 746-752Góralczyk, K., Struciński, P., Hernik, A., Czaja, K., Korcz, W., Minorczyk, M., Ludwicki, J. K. (2012). Kurz źródłem narażenia człowieka na polibromowane difenyloetery (PBDE), Rocz Panst Zakł Hig., 63(1), 1-8Chen, A., Yolton, K., Rauch, S. A., Webster, G. M., Hornung, R., Sjödin, A., Dietrich, K. N., Lanphear, B. P. (2014). Prenatal polybrominated diphenyl ether exposures and neurodevelopment in Children through 5 years of age: the HOME study, Environ Health Perspect., 122, 856–862,Dzwilewski, K. L., Schantz, S. L. (2015). Prenatal chemical exposures and child language development, J Commun Disord 57:41– K., Tokunaga, S., Shibata, S., Uchi, H., Nakayama, D., Ishimaru, T., &… Furue, M. (2008). Long-term effects of polychlorinated biphenyls and dioxins on pregnancy outcomes in women affected by the Yushō incident, Environmental Health Perspectives, 116(5), 856-862Burreau, S., Zebühr, Y., Broman, D., Ishaq, R. (2006). Biomagnification of PBDEs and PCBs in food webs from the Baltic Sea and the northern Atlantic Ocean, Science of the Total Environment, 366, 659–672Sinkkonen, S., Rantalainen, Paasivirta, J., & Lahtiperä, M. (2004). Polybrominated methoxy diphenyl ethers (MeO-PBDEs) in fish and guillemot of Baltic, Atlantic and Arctic environments, Chemosphere, 56(8), 767–775 A. K., Szychowski, K. A. (2014). DDT – przekleństwo czy błogosławieństwo XX wieku, Wszechświat, 15(10-12), 284-287Nayyar, N., Sangwan, N., Kohli, P., Verma, H., Kumar, R., Negi, V., & … Lal, R. (2014). Hexachlorocyclohexane: persistence, toxicity and decontamination, Rev Environ Health, 29(1-2), 49–52Tkaczewska J., Migdał, W. (2012). Porównanie wydajności rzeźnej, zawartości podstawowych składników odżywczych oraz poziomu metali ciężkich w mięśniach karpi (Cyprinus Carpio L.) pochodzących z różnych rejonów Polski, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 6 (85), 180 – 189Skibniewska, K. A., Zakrzewski, J. (2008). Technologia produkcji rybackiej a jakość karpia. W: Szarek, J., Skibniewska, K. A., Guziur, J. (red.), Wpływ technologii żywienia na wartość odżywczą i zdrowotną tkanki mięśniowej karpia (s. 65-73). Olsztyn: Projekt Sektorowy Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 2004-2006” M., Gutierrez, A. J., Rodríguez, N., Rubio, C., Paz, S., Martín, V., Revert, C., Hardisson, A. (2018). Assessment of mercury content in Panga (Pangasius hypophthalmus), Chemosphere, 196, 53-57Cyran, M. (2013). Wpływ środowiskowego narażenia na rtęć na funkcjonowanie organizmu człowieka, Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine, 16(3), 55-58 O., Kałuża J. (2019). Znaczenie ryb i przetworów rybnych w żywieniu człowieka – analiza korzyści i zagrożeń, Kosmos 69(2), 269-281Polak-Juszczak, L., Adamczyk, M. (2009). Jakość i skład aminokwasowy białka ryb z Zalewu Wiślanego, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 3(64), 75 – 83Weichselbaum, E., Coe, S., Buttriss, J., Stanner, S. (2013). Fish in the diet: a review, Nutrition Bulletin, 38(2), 128-177Fotuhi, M., Mohassel, P., Yaffe, K. (2009). Fish consumption, long-chain omega-3 fatty acids and risk of cognitive decline or Alzheimer disease: a complex association, Nature Clinical Practice Neurology, 5(3), 140-152Innis, S. M. (2007). Dietary (n-3) fatty acids and brain development, J Nutr.,137, 855–859Hamley, I. W. (2012). The Amyloid Beta Peptide: A Chemist’s Perspective. Role in Alzheimer’s and Fibrillization, Chemical Reviews, 112 (10), 5147– V., Custodero, C., Lozupone, M., Imbimbo, B. P., Valiani, V., Agosti, P., …& Panza, F. (2017). Relationships of Dietary Patterns, Foods, and Micro- and Macronutrients with Alzheimer’s Disease and Late-Life Cognitive Disorders: A Systematic Review, Journal of Alzheimer’s Disease 59, 815–849Weaver, K. L., Ivester, P., Seeds, M., Case, L. D., Arm, J. P., Chilton, F. H. (2009). Effect of Dietary Fatty Acids on Inflammatory Gene Expression in Healthy Humans, The Journal of Biological Chemistry 284(23), 15400-15407Bouree, J. M., Paquotte, P. (2008). Seafood (wild and farmed) for the elderly: contribution to the dietary intakes of iodine, selenium, dha and vitamins B12 and D, The Journal of Nutrition, Health & Aging, 12(3), 186-192Rusińska, A., Płudowski, P., Walczak, M., Borszewska-Kornacka, M., Bossowski, A., Chlebna-Sokół, D., …& Zygmunt, A. (2018). Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018r, Neonatol. 1, 1-24Galant K., Barg E., Kazanowska B. (2016). Witamina D a choroby metaboliczne, autoimmunologiczne i nowotworowe, Endocrinol. Diabetes Metab., 1, 31-37Jensen, S. S., Madsen, M. W., Lukas, J., Binderup, L., Bartek, J. (2001). Inhibitory effects of 1alpha-,25dihydroxyvitamin D(3) on the G(1)-S phase-controlling machinery, Mol Endocrinol.,15(8), 1370-1380Wawrzyniak A., Mincer-Chojnacka I., KalickiB., Lipińska-Opałka A., Jobs K., Stelmasiak A. (2015). Plejotropowe działanie witamin D i K, Med. Rodz. 4, Z., Liu, Y., Qi, G., Brand, D., Zheng, S. G. (2018). Role of Vitamin A in the Immune System, Clin. Med., 7(258), 1-16Timoneda, J., Rodríguez-Fernández, L., Zaragozá, R., Marín, M. P., Cabezuelo, M. T., Torres, L., Viña, J. R., Barber, T. (2018). Vitamin A Deficiency and the Lung, Nutrients, 10(1132), 1-29Polcz, M. E., & Barbul, A. (2019). The Role of Vitamin A in Wound Healing, Nutrition in Clinical Practice 00(0), 1-6Maia, S. B., Souza, A. S. R., de Fátima Costa Caminha, M., da Silva, S. L., de Sá Barreto Luna Callou Cruz, R., dos Santos, C. C., Filho, M. B. (2019). Vitamin A and Pregnancy: A Narrative Review, Nutrients, 11(681), 1-18Goluch-Koniuszy, B., Kołodziejski, M. (2017). Spożycie witamin z grupy B w badaniach polskich na przestrzeni lat 2004-2016, Chem. Toksykol., 50(2), 89-98Maciá, E. (2005). The role of phosphorus in chemical evolution, Soc. Rev., 34, 1-14He, F. J., MacGregor, G. A. (2008). Beneficial effects of potassium on human health, Physiologa Plantarum, 133(4), 725-735Iskra, M., Krasińska, B., Tykarski, A. (2013). Magnez – rola fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym oraz jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka, Arterial Hypertension, 17(6), 447-459Pyka, B., Zieleń-Zynek, I., Kowalska, J., Ziółkowski, G., Hudzik, B., Gąsior, M., Zubelewicz-Szkodzińska, B. (2019). Zalecenia dietetyczne dotyczące spożywania jodu — w poszukiwaniu konsensusu między kardiologami a endokrynologami, Folia Cardiologica,14(2), 156–160Szybiński, Z. (2012). Work of the Polish Council for Control of Iodine Deficiency Disorders, and the model of iodine prophylaxis in Poland, Endokrynol Pol., 63(2), 156-60Nishioka, M., Kanosue, F., Yabuta, Y., Watanabe, F. (2011). Loss of Vitamin B12 in Fish (Round Herring) Meats during Various Cooking Treatments, J Nutr Sci Vitaminol., 57, 432-436Gokoglu, N., Yerlikaya, P., & Cengiz, E. (2004). Effects of cooking methods on the proximate composition and mineral contents of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Food Chemistry, 84(1), 19–22Hosseini, H., Mahmoudzadeh, M., Rezaei, M., Mahmoudzadeh, L., Khaksar, R., Khosroshahi, N. K., & Babakhani, A. (2014). Effect of different cooking methods on minerals, vitamins and nutritional quality indices of kutum roach (Rutilus frisii kutum), Food Chemistry, 148, 86–91 K., Kosik-Bogacka, D., Łanocha-Arendarczyk, N., Ciosek, Ż. (2016). Wpływ związków rtęci na organizm człowieka, Farmacja współczesna, 9, 210-216Mania, M., Wojciechowska-Mazurek, M., Starska, K., Rebeniak, M., Postupolski, J. (2012). Ryby i owoce morza jako źródło narażenia człowieka na metylortęć, Rocz Panstw Zakl Hig, 63(3), 257 – 264Suprewicz, K., Kozikowska, I. (2014). Stężenie rtęći w łożysku i błonie płodowej kobiet oraz we krwi pępowinowej a masą urodzeniową noworodków, Episteme 22, 271-279Clarskon, T. W., Magos, L., Myers, G. J. (2003). The toxicology of mercury – current exposures and clinical manifestations, Engl. J. Med., 349, 1731-1737 H., Skoczyńska ,A., (2004). Toksyczność kadmu. Kadm i nadciśnienie tętnicze, Arch. Med. Wew., 2, 243-248Krejpcio, Z., Król, E. (2014). Chemiczne i fizyczne zanieczyszczenia żywności oraz substancje dodatkowe. [W:] Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Gawęcki, J., Krejpcio, Z. (red.). Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań, 35-62Łuszczak-Trojner, E., Błoniarz, P., Winiarski, B., Drąg-Kozak, E., Popek, W. (2015). Porównanie koncentracji kadmu, cynku, manganu i niklu w filetach wybranych gatunków ryb konsumpcyjnych, Roczniki Naukowe Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, 11(1), 75-84Piwet-Pib. (2018) Raport z badań kontrolnych dioksyn, furanów, dioksypodobnych polichlorowanych bifenyli (dl-PCB) i niedioksypodobnych PCB (ndl-PCB) u zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego przeprowadzonych w 2017r., Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy Zakład Radiobiologii, Puławy, 1-24.
Ale tutaj na pierwszy plan wysuwa się kwestia kamuflażu. Faktem jest, że karp jest rybą żądną karmienia, ale bardzo ostrożną. Zauważono, że widzi osobę z wody, a także wędkę z dyszą i żyłką. Prowadzi to do tego, że karp jest niespokojny i nie gryzie. Dlatego wpływ obecności człowieka należy zminimalizować.
Wiele kobiet spodziewających się dziecka zastanawia się, jakie ryby w ciąży można bezpiecznie spożywać. Coraz więcej mówi się o zawartości metali ciężkich i innych szkodliwych substancji w mięsie ryb. W związku z tym świadomie przygotowujące się do rodzicielstwa kobiety wolą wybierać te gatunki, których spożycie nie stanowi zagrożenia ani dla nich, ani dla rozwijającego się płodu. Oto lista ryb bezpiecznych w ciąży oraz takich, których lepiej unikać. Najważniejsze w poniższym artykule: Ze względu na zawarte w nich cenne składniki odżywcze, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3, dobrze przyswajalne białko, fosfor, selen, magnez, witaminę D oraz witaminę A, ryby powinny być regularnie spożywane przez kobiety w ciąży. Zgodnie z zaleceniami ciężarna powinna spożywać około 2-3 porcje, czyli około 200-300g ryby tygodniowo. Należy wybierać gatunki bezpieczne, które nie zawierają w sobie szkodliwych metali ciężkich, toksyn, czy metylortęci. Bezpieczne ryby w ciąży to pstrąg, sardynki, dorsz, miruna i flądra. Gatunki zakazane to przede wszystkim duże drapieżniki, takie jak rekin, marlin, tuńczyk, miecznik oraz makrela królewska. Jakie ryby można jeść w ciąży? Ryby odgrywają szczególnie istotną rolę w diecie każdego z nas. Dostarczają nie tylko dużych ilości pełnowartościowego białka, ale również magnezu, potasu oraz fosforu. Nie należy również zapominać, że zwłaszcza ryby tłuste są doskonałym źródłem kwasów omega-3, a ryby morskie dodatkowo dostarczają jod, witaminy z grupy B, witaminę D oraz A. Substancje te odgrywają istotną rolę w prawidłowym rozwoju płodu, w związku z tym jedzenie ryb w ciąży jest jak najbardziej wskazane. Zaleca się, by kobiety w ciąży zjadały minimum dwie porcje ryb i owoców morza tygodniowo. Jednak wokół tych elementów diety narosło sporo kontrowersji, głównie za sprawą informacji o tym, że niektóre gatunki ryb zawierają duże ilości szkodliwej dla organizmu rtęci. W związku z tym wiele przyszłych mam zastanawia się, jakie ryby można jeść w ciąży, by nie zaszkodzić maluszkowi. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem są gatunki, które pozbawione są policholorowanych bifenyli, metylortęci oraz dioksyn, a w zamian posiadają najkorzystniejszą ilość kwasów tłuszczowych omega-3. Najlepsze są te gatunki, które poławiane są na otwartym morzu, np. Oceanie Atlantyckim czy Morzu Północnym, krótko żyjące i raczej nie ryby z gatunków drapieżnych. Oto zdrowe ryby, w ciąży dozwolone bez jakichkolwiek ograniczeń: Pstrąg hodowlany,Sardynki,Mintaj w ciąży również nie stanowi zagrożenia,Śledzie,Flądra,Sum,Dorsz w ciąży również nie jest szkodliwy,Łupacz,Miruna,Sielawa,Łosoś w ciąży nie jest szkodliwy pod warunkiem, że jest dziki, a nie hodowlany. W ciąży bez obaw mogą być również spożywane krewetki. Oczywiście zawsze najlepszym wyborem są ryby świeże, od sprawdzonych, certyfikowanych dostawców. Aby dostarczyć organizmowi jak najwięcej substancji odżywczych, najlepiej przygotowywać ryby piekąc je w piekarniku, w postaci grillowanej lub gotowanej na parze. Dzięki temu potrawa będzie lekkostrawna. Jakich ryb unikać w ciąży? Choć jedzenie ryb w ciąży niesie za sobą nieocenione korzyści dla prawidłowego rozwoju dziecka, należy pamiętać o tym, że nie wszystkie gatunki są tak samo dobre. Wiele drapieżnych ryb morskich zawiera w swoim składzie szkodliwe dla płodu składniki, takie jak dioksyny czy metylortęć. Drapieżniki zjadające mniejsze osobniki czy skorupiaki kumulują w swoim wnętrzu te zanieczyszczenia. Spożywanie nadmiernych ilości toksyn przez matkę, może prowadzić do upośledzenia układu nerwowego dziecka. Jakich ryb unikać w ciąży? Szczególnie niezdrowe ryby w ciąży to: Tuńczyk w ciąży może być szkodliwy,Marlin,Miecznik,Rekin,Ryba maślana,Makrela królewska,Ryby słodkowodne poławiane w okolicach skażonych zanieczyszczeniami, zwłaszcza węgorz, płoć i okoń. Zagrożenie stanowią zwłaszcza tłuste ryby, gdyż to właśnie w tłuszczu kumuluje się najwięcej metali ciężkich i innych niebezpiecznych toksyn. Dlatego też ciężarnym zaleca się spożywanie przede wszystkim ryb chudych. Ciąża to trudny okres dla wszystkich kobiet, które uwielbiają potrawy przygotowywane z surowego mięsa ryb i owoców morza, takie jak: Sushi,Tatar z łososia,Ostrygi,Ryby wędzone na zimno,Surowe marynowane ryby. Surowe ryby mogą być źródłem niebezpiecznej dla ciężarnej bakterii Listeria monocytogenes, wywołującej listeriozę – chorobę stanowiącą poważne zagrożenie dla noworodka. Z kolei owoce morza, w tym zwłaszcza mięczaki bywają źródłem pasożytów takich jak tasiemce. Ponadto, ze względu na fakt iż mięczaki zajmują się głównie filtrowaniem wody, stanowią naturalny magazyn różnego rodzaju zanieczyszczeń. Kobietom spodziewającym się dziecka odradza się także spożywanie dużych ilości ryb wędzonych na gorąco oraz przetworów rybnych, ponieważ wielokrotna obróbka termiczna wyjaławia je z większości cennych mikroelementów. Ryby podczas ciąży w pytaniach i odpowiedziach: 1. Czy jeść pstrąga w ciąży? Tak, w ciąży pstrąg, w tym również ten hodowlany, może być spożywany bez żadnych ograniczeń. Jego mięso jest chude i łatwo przyswajalne, a ponadto nie jest on rybą drapieżną. Najlepiej przygotowywać go na parze lub w folii, dzięki czemu zachowa większość swoich cennych wartości odżywczych. 2. Czy w ciąży można jeść mirunę? Tak, miruna to kolejny z bezpiecznych dla ciężarnych gatunków ryb morskich. Jest ona cennym źródłem dużej ilości kwasów tłuszczowych, a ponadto jako ryba chuda zawierać może jedynie minimalne ilości metylortęci. Ze względu na swoje właściwości jest ona także polecana osobom chorującym na choroby serca i miażdżycę. 3. Czy można jeść polędwicę łososiową w czasie ciąży? Wbrew powszechnej opinii, popularna polędwica łososiowa nie jest produktem rybnym lecz surowym przetworem mięsnym, a swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu kolorowi. Ze względu na fakt, iż w ciąży nie powinno się spożywać mięsa w surowej postaci, nie jest ona zalecana dla kobiet spodziewających się dziecka. Może ona bowiem stanowić, podobnie jak inne surowe przetwory mięsne, źródło niebezpiecznych pasożytów, np. tasiemca. 4. Czy można jeść sardynki w ciąży? Sardynki w ciąży można jeść bez obaw. To jedne ze smaczniejszych i zdrowszych gatunków ryb, które w przeciwieństwie do dużych drapieżników, nie zawierają w sobie dużej ilości metali ciężkich, dioksyn i innych niebezpiecznych dla płodu toksyn. Karp królewski Karp jest rybą średnio tłustą, o sporej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), w tym omega-3 i omega-6 , które wspierają układ immunologiczny oraz zmniejszają ryzyko rozwoju miażdżycy i nadciśnienia tętniczego.Ryba jest wyjątkowo kapryśna Pstrąg to ryba z rodziny łososiowatych. Jego naturalnym środowiskiem są rzeki górskie, stąd osobliwość. Po pierwsze potrzebuje czystej bieżącej wody, nie wyrośnie w żadnej beczce ani w pierwszym stawie, na który się natknie, a po drugie optymalna temperatura dla rosnącego narybku to około 16-19 stopni. Już przy dwudziestu stopniach wzrost spowalnia, a jeszcze wyżej - ryba zaczyna umierać. Oznacza to, że potrzebujesz zbiornika, który nie jest ogrzewany przez słońce nawet latem. Nawiasem mówiąc, wrażliwość na ciepło pstrąga jest tak duża, że nie zaleca się obchodzenia się z nim bez specjalnych rękawiczek - normalna temperatura ciała może spowodować śmiertelne oparzenia ryb! Pstrągi są bardzo wymagające pod względem ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie. Minimalna dopuszczalna wartość tego wskaźnika dla pstrąga wynosi 7 mg / litr. Jego spadek wpłynie na aktywność ryby, jej apetyt, a tym samym na wzrost. Oprócz specjalnych wymagań dotyczących warunków wzrostu pstrąg cechuje się bardzo wysoką produktywnością: z jednego hektara lustra wody można dostać półtorej tony karpia i do 100 ton pstrąga - jest różnica, biorąc pod uwagę różnicę w cenie! Istnieją dwa rodzaje pstrągów - potokowe i tęczowe. Pstrąg źródlany występuje powszechnie w zimnych wodach rzek górskich lub strumieni leśnych - dopływach rzek wpływających do Morza Czarnego, Bałtyckiego i Kaspijskiego. Ten gatunek ryb jest ceniony ze względu na wysoką jakość mięsa: jest kruchy, smaczny i posiada właściwości dietetyczne. Dojrzałość płciowa tych ryb występuje w wieku 3-4 lat. Pstrąg rozmnaża się w zimnych porach roku, od października do listopada w temperaturach nie wyższych niż + 7-8 ̊С. Tarło odbywa się w płytkiej wodzie i powinien tam być dobry prąd. Pstrąg potokowy. Pstrąg tęczowy pochodzi z Ameryki Północnej i podobnie jak pstrąg źródlany uwielbia zimne wody. Jednak może żyć w ciepłej wodzie, o ile zawiera wystarczającą ilość tlenu. Optymalna temperatura dla tego typu ryb to +17 ̊С. Pojawia się wiosną. Kawior dojrzewa nieco ponad miesiąc. Pstrąg tęczowy Pstrąg nie przestaje rosnąć zimą, aktywnie żeruje i przybiera na wadze, przez 2-3 lata osiąga wagę handlową. Pstrąg żyje około 10 lat, przez cały ten czas rośnie nieprzerwanie i może osiągnąć wagę 12 kg. Samce pstrąga osiągają dojrzałość płciową o dwa lata, samice o trzy lata. Samica daje 800 - 4200 jaj, w zależności od własnej wagi, przy sztucznym przetrzymywaniu potomstwo można pozyskiwać przez cały rok. Ale pstrąg nie może rozmnażać się w stawach. Zapłodnione jaja trafiają do wylęgarni. Kiedy wyklute larwy wyrosną na narybek, są przeszczepiane. Rośnie w klatkach? Istnieją trzy sposoby przemysłowej uprawy pstrąga: klatkowy, recyrkulacyjny (zamknięte instalacje wodociągowe) oraz staw. Metoda klatkowa (uprawa w klatkach) jest dość prosta, można ją łatwo zastosować w naturalnym środowisku ryb - w rzekach górskich. Dzięki klatkom twoje produkty będą później łatwe do zebrania, w przeciwnym razie prawie niemożliwe jest zrobienie tego w rzece z wartkim prądem i kamienistym dnem. Klatki są stacjonarne, pontonowe (pływające) i sekcyjne. Najpopularniejsze są pontony. Można je zdjąć z brzegu, zapewniając kontrolę temperatury - im bliżej brzegu, tym cieplej. Ogród botaniczny W klatkach nie jest wymagany system wymuszonej wymiany wody - nie uwzględniamy kosztów energii elektrycznej. Ponadto dość łatwo jest tutaj sortować ryby, na przykład według wieku i wielkości. W ten sposób możesz zoptymalizować swoje odżywianie. Sortowanie odbywa się dwa razy w roku. Dopuszczalna gęstość pstrąga handlowego wynosi nie więcej niż 250 osobników na metr sześcienny wody, wydajność wynosi 30-35 kg na metr sześcienny. Metoda ta jest najmniej kosztowna, ale należy ją stosować tylko w wodzie bieżącej - ze względu na duże zagęszczenie inwentarza zastój w zbiorniku bardzo szybko ulegnie zanieczyszczeniu. Istnieją dowody na to, że niektóre gospodarstwa hodują pstrągi w klatkach w wodzie morskiej, ale nie w zbyt ciepłych morzach. Należy pamiętać, że wysoka cena Twoich produktów przyciągnie nieproszonych gości. O wiele łatwiej jest ukraść ryby z klatek niż ze zbiornika lub zamkniętego hangaru, dlatego wymagane będzie zabezpieczenie. Ale mimo wszystko ta metoda będzie Cię kosztować mniej niż RAS - jej koszt to około 100 000 USD. To prawda, istnieje opinia, że przy prawidłowej organizacji produkcji (dodawanie i sprzedaż) kwota ta może się opłacić za około trzy lata. Możliwa jest również instalacja zamkniętego dopływu wody Przewagą RAS nad innymi technologiami hodowli pstrąga jest możliwość pełnej kontroli systemu i procesu przetrzymywania ryb. Zautomatyzowane sterowanie pozwala na czasowe monitorowanie stanu technicznego wody, zachowania i zdrowia ryb, dozowanie paszy w odpowiednich proporcjach itp. Zamknięta instalacja wodociągowa. Minimalne zużycie wody nawet przy recyrkulacji. Średnio 100-500 litrów na 1 kg hodowanej ryby. Ponadto odpady stałe gromadzące się w filtrach takich systemów są cennym nawozem organicznym. W skład kompleksu RAS wchodzą hangary z basenami do umieszczania pstrągów, przepompownie wody, generatory ozonu i tlenu z rozpylaczami w każdym z basenów, filtry do wody, automatyczne podajniki i wiele innych. Dlatego gdy w odniesieniu do pstrąga spotkamy się z określeniem „mini-farma”, to pojęcie to jest w tym przypadku warunkowe - kompletne „mini” w żaden sposób nie wyjdzie. A potoczne określenie „w domu” nie oznacza „w kuchni w trzylitrowym słoiku”. Smażyć ból głowy Jeśli chodzi o uprawę w stawie, jest to możliwe tylko w chłodnym klimacie i tylko wtedy, gdy staw jest stale zasilany przez chłodne źródło lub strumień. Jeśli taki stan istnieje (na przykład na wyżynach), warto go użyć. W ciepłej, stojącej wodzie zabij ryby i pieniądze. Narybek pstrąga. Osobny ból głowy to narybek. Wymaga to wykwalifikowanych specjalistów i specjalnych (a przez to drogich) inkubatorów. Może to być w dużej wyspecjalizowanej farmie, resztę trzeba będzie kupić właśnie z tej farmy - w tym przypadku może być bardziej prawdopodobne, że nie będzie hodować pstrąga, tylko go uprawiać. Optymalna waga narybku wynosi od 2 do 50 gramów, koszt to średnio od 4 do 7 dolarów za kilogram, a im jest mniejszy, tym droższy. Jest to zrozumiałe: na kilogram przypada więcej osobników. Do uprawy zaleca się zakup narybku 8-10 cm o wadze około 10 gram. W ciągu zaledwie 6-7 miesięcy to dziecko może urosnąć do wielkości ryby stołowej (250-350 gramów). Podczas wzrostu ryby należy sortować według wielkości. Zwiększy to wydajność ryb i zmniejszy ryzyko kanibalizmu. Największe osobniki mogą dorastać do 2,5-3 kg. Z reguły na 1 hektar powierzchni stawu sadzi się około 1000 sztuk. roczniaki pstrąga. Podczas hodowli pstrąga na skalę przemysłową liczba ta może być 40-50 razy większa, ale podlega intensywnemu karmieniu. Jedzenie jest bardzo ważne. Nie oszczędzamy Jakość paszy znacząco wpływa na jakość produktów, dlatego eksperci nie zalecają oszczędzania na niej. Powinien być zbilansowany, z przewagą białek, bo pstrąg jest rybą drapieżną. Istnieją specjalne mieszanki paszowe. Dobrze, jeśli zawierają karotenoidy - specjalne suplementy na bazie kryla, które zawierają karoten. Otwórzmy straszną tajemnicę: z natury mięso pstrąga nie jest różowe, kolor znany kupującemu nadaje mu dodatek karotenu do paszy. Nawiasem mówiąc, różowe flamingi nie będą różowe, jeśli nie dostaną swojego zwykłego pożywienia, skorupiaków, bliskich krewnych kryla ... Ale spróbuj przekonać kupującego, że pstrąg jest w rzeczywistości biały!Teraz używają głównie sztucznej mokrej i suchej paszy granulowanej. Mokra karma jest wytwarzana z pokrojonych na kawałki lub zmielonych ryb handlowych, odpadów rybnych, materiału wiążącego (mączka roślinna, otręby, odpadki mieszanki paszowej, albuminy). Obejmuje również premiksy (substancje biologicznie czynne), odpady mięsne, mączkę kostną, wnętrzności i pióra drobiowe itp. Podstawą paszy granulowanej są suche komponenty białkowe (20–60%), głównie mączka rybna. Dodaje się do niego drożdże paszowe; pszenica, kukurydza, wodorosty, mąka siana; śruta słonecznikowa i sojowa, a także fosfatydy, olej rybny, premiksy, przeciwutleniacze. Karma sucha jest bardziej skuteczna niż karma mokra. Przyrost masy pstrąga o 1 kg wymaga 1-2 kg suchej paszy ziarnistej i 3-6 kg mokrej paszy. Ale jedzenie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, jeśli nie zostaną spełnione inne warunki: zakłócona jest wymiana wody w akwariach; zbyt ciasne; niski stopień oświetlenia; zmniejsza się stężenie tlenu w wodzie. Taka pasza z reguły jest importowana, koszt waha się od 1,8 do 2,2 USD za kilogram. Stosunek paszy takiej paszy może wynosić 0,95-1,1 (te liczby oznaczają zużycie paszy na jednostkę przyrostu masy produktu). Pstrąg zjada 5-10% masy ciała dziennie, w zależności od rasy i warunków przetrzymywania, nie należy go przekarmiać - wzrost może spowolnić. Młode zwierzęta karmione są 6-7 razy dziennie, dorośli - nie więcej niż cztery razy. Koszt założenia farmy wyniesie od 20 do 50 tysięcy euro, w zależności od wybranej opcji hodowlanej. Około 7 tysięcy dolarów będzie kosztować paszę i narybek, a kolejne 5 tysięcy - na zarobki (potrzebne są dwie lub trzy osoby). Zysk netto ze sprzedaży 1 tony ryb to co najmniej 2,5 tys. USD. Life hack: aby zwiększyć rentowność, możesz kupić nie dziecko-rybę, ale jednoroczną rybę, której waga wynosi od 250 gramów. Czy zauważyłeś błąd? Wybierz i naciśnij Ctrl + Enter, aby nam powiedzieć.
Sum pospolity, który jest największą i najbardziej drapieżną rybą w Polsce i jedną z największych na świecie. Żyje on w naturze w zbiornikach zaporowych, dużych rzekach, a także w jeziorach. Ryba ta występuje w Europie. W Polsce bytuje w dorzeczu Odry i Wisły. W jeziorach występuje sporadycznie. Gatunek nie jest zagrożony wymarciem. News Konkursy Filmy wędkarskie "moja Wisła"Posłuchajcie sentymentalnej opowieści Kamila "Łysego Węża" Walickiego o Wiśle, o "Jego miejscu na ziemi".... kategoria Telewizja WTV Najnowsze w galerii Biebrza Autor: 13Zbig Jak nie gryzą. Autor: marek j szczupak Autor: raparapa sandacz Autor: raparapa Bieszczennik 2017r Autor: Piotr76 Karp Królewski Autor: Piotr76 Białka Tatrzańska Autor: dark sedge Grajcarek Autor: raparapa Biały Dunajec zimą Autor: raparapa na zimowego szczupaka Autor: Czapek Szczegóły Odsłony: 17262 Wszystko zaczęło się od wyprawy do Drawska Pomorskiego nad pewne jezioro. Pierwsza wyprawa- Zostaliśmy zaproszeni nad Jezioro ... W Drawsku Pomorskim, które obfituje w różne ryby takie jak szczupaki, karpie itd. Pojechaliśmy tam na karpie jako karpiarze. Po dojechaniu nad wodę wybraliśmy stanowisko, rozpakowaliśmy się i zanęciliśmy... Nadchodził już wieczór i razem z nim pierwsze brania. Na początku brały małe karpie takie do 7kg cała noc była nieprzespana ale nie o tym mowa nad ranem dojechał do nas kolega który dał mi spinning bo ja nie wziąłem i bardzo żałowałem tego wyboru, ze spiningiem dostałem kilka woblerków salmo i rapali, nie dużych najmniejszy był hornecik ok 7cm. Pierwsze rzuty i pierwsze ryby lądowały na brzegu. Pierwszy był okoń, potem szczupak i tak dalej. Dzień robił się coraz cieplejszy, słońce świeciło już pełnym blaskiem w zatoce z wyspą, zauważyłem oczkującą drobnicę. Były to malutkie wzdręgi i później okazało się że te błyski nie robią okonie czy coś jeszczę innego, tylko duże wzdręgi takie po 30cm. Pierwszy rzut obok tej drobnicy, poczekałem chwilkę wobler był pływający i zobaczyłem że coś zebrało go z powierzchni, zaciąłem i poczułem opór, po długim holu na żyłce 0,16 wyciągnąłem piękna tłustą wzdręgę, która okazała się drapieżną rybą . Kilka rzutów i znowu wzdręgi... piękne wzdręgi takie pod 30cm nie wiem dlaczego były tak bardzo agresywne, w końcu przestałem łowić inne ryby i zająłem się tylko wzdręgami, łapałem je tylko i wyłącznie na 7cm horneta firmy salmo. Brały co kilka rzutów, ponieważ jest to bardzo płochliwa. Chciałem wykorzystać ten dzień na maksa, bo następnego dnia rano wyjeżdzaliśmy do go na dobre i tak wszystko się skończyło. Druga wyprawa- Już byłem mądrzejszy, przeczytałem kilka artykułów na temat przynęt na wzdręgi i znowu pojechaliśmy tam z tatą i tak jak zawsze rozpakowanie i przegląd sytuacji. Nad łowiskiem okazało się, że jest jeszcze lepiej. Wyspy z całego jeziora przypłynęły w jedno miejsce i praktycznie gdzie nie rzucę mam wyspę w zasięgu rzutu a rzuty były bardzo bliskie takie po 20m. Ale to starczyło w zupełności, żeby dorzucać do moich kochanych wzdręg. Był już wieczór, rozstawialiśmy się, zanęciliśmy po staremu kilka karpi w nocy ale ja czekałem na wzdręgi. Rano poszedłem na szczupaki, wróciłem z zapełnionym kontem,przezbroiłem mój szczupakowy zestaw i poszedłem na mój pomost i moje wyspy. Pierwsze rzuty i pierwsze wzdręgi, było widać że biorą tylko przy prawej wyspie która miał wyryte koryta po bokach, że tak powiem, wzdręgi wchodziły w nie i ja je łowiłem... Właśnie z tamtąd wszystkie wzdręgi brały z opadu. Powiem szczerze nie wyczuwałem brań na żyłce, dlatego wole plecionkę ale w tym wypadku plecionka hm.. nie spełniałaby zadania. Ryby brały wyśmienicie razem z tatą robiliśmy zawody i tak minęły dwa dni z tłustymi wzdręgami. Trzecia i ostatnia wyprawa Ta była w szczególności przełomowa, znowu narobiłem moich okruszków na wzdręgi, wziąłem nową żyłeczkę, trochę grubszą bo trzcinki też czasem łapałem. Niestety na takie lekkie przynęty w wietrze to nie jest łatwe łowienie. Znowu to samo rozpakowanie itp... Rano zaczynam przygodę z wzdręgami, zmontowałem zestaw, żyłeczka, okruszek na końcu itp tym razem moją wędką była Shimano Catana do 10g, po prostu bacik :D Pierwsze rzuty i nic, co się dzieje, gdzie moje wzdręgi ? Czyżby ich nie było? Słońce wyszło spoza lasu, rosa zeszła z jeziora i z daleka w liljach widzę żerujące ryby, które coraz bliżej moich wysepek. W końcu ryby doszły, pierwsze branie, hamulec tyrkota chyba z 5 minut. Myślę teraz końcowa starcie, lekko przytrzymałem i rybka weszła pod wyspe i puf, po chruściku i po zestawie. Poszedłem do namiotu zmontowałem trochę grubszy przypon. Ten pomysł dał mój tata karpiarz. Poszedłem do moich wysepek, patrzę ... nic się nie dzieje. Pewnie ryby na chwilę odeszły i znowu taka sytuacja. Widzę że z daleka pokazują się ryby, już se myślę co wtedy źle zrobiłem i teraz tych błędów nie popełnię. Rybki już są, pierwszy rzut i z opadu trach. Brania trochę za bardzo zdecydowane jak na wzdręgę po długich męczarniach wyciągam karpia ok 30cm. Kroczek ale jest pełne zdziwienie co się teraz porobiło :) karpie na spining. Kolejne rzuty kolejne karpie, trochę myślenia i stwierdzam że nie ma moich wzdręg. Co się stało, po kolejnym karpi zaczynam się wkurzać i zarzucam z nową nadzieją że może tym razem... Drugi opad, branie zacięcie i co się zdarzyło - pisk ryk kołowrotka, ryba wyjechała ok 50m i wróciła. Potem rybka zaczęła jeździć pod wyspami. Bałem się, bo wyspy miały wbite drzewa, żeby nie odpływały ale moja czujność i dobre podebranie ze strony taty, ukoronowała piękna ryba. A co to było ?... Amur, koledzy amur, kilka fotek i rybka wraca do wody. Z nowu idę na pomost, rzuty i pierwsza wzdręga. Zdziwienie, super zaczęły brać kolejne wzdręgi i kolejne rzuty i nagle wcinka, pisk kołowrotka. Ryba poszła w zaczepy, chciałem ją przytrzymać na żyłce 0,16. Skończyło się tym, że żyłka wytrzymała a haczyk odmówił posłuszeństwa, po prostu się złamał. Ja obstawiam, że był to większy karp, albo rekordowa wzdręga. Nadszedł wieczór i więcej brań. Ryby brały na zmianę, raz brały karpie raz wzdręgi i tak dalej. Nagle wcinka, nie długi hol i na brzegu ląduje moja rekordowa płoć. Jak dla mnie była ona wielka, nie pamiętam jej wymiaru, po prostu nie chcę wyssać wiadomości z palca i nie chcę wam skłamać. Tak wyjazd dobiegł końca. Była jeszcze 4 wyprawa późną jesienią, ale woda była za zimna, miała 5stopni. Oprócz szczupaków nic nie złapałem. Na moje ukochane wzdręgi powrócę za rok. Podsumowanie : Sprzęt-Wędka krótka 240cm wystarczająca najlepiej do 10g, ponieważ wzdręga ma bardzo słaby pyszczek. Kołowrotek o dużym przełożeniu i żeby nie był zbyt wielki. Tylko i wyłącznie żyłka. Starczy 0,16mm ale można użyć grubszej, to się wiąże z krótszymi rzutami. Przynęty - Najlepsze są małe wirówki rozmiaru 00 albo takie moje chruściki jak na zdjęciach. Ogólnie o tej rybie- Jest bardzo płochliwa, trzeba się skradać po cichutku. Wzdręgi uaktywniają się na wieczór i w południe. Najlepszą pogodą jest skwar, ze słońcem, najlepiej żeby było gdzieś ok +25 stopni taka temperatura jest ok. Najważniejsze - woda nie może być zbyt zimna, jak woda ma 5 stopni to życzę powodzenia, oczywiście nie mogę powiedzieć, że złapanie wzdręgi nie jest możliwe ale na pewno trudniej ją złapać. Pozdrawia Sebastian Lemke "sebawwo" Nie masz uprawnień do komentowania. Zaloguj się Halibut jest pełen składników odżywczych, które wspomagają prawidłową pracę serca. Każda porcja zawiera kwasy omega-3, niacynę, selen i magnez. Nie ma określonego odpowiedniego dziennego spożycia kwasów tłuszczowych omega-3. Jednak eksperci zalecają, aby kobiety spożywały 1,1 grama, a mężczyźni 1,6 grama.· ALFABETYCZNY SPIS SKŁADNIKÓW · Zobacz przepisy zawierające: ryby Dorada- występuje w Morzu Śródziemnym oraz środkowej części Oceanu Atlantyckiego. Nazwa Dorada Królewska związana jest z tym, że głowa ryby ma srebrzysty kolor. Dorady sprzedawane na rynku pochodzą z hodowli. Mięso dorady jest białe, chude, delikatne i bardzo dobre w smaku. Dorsz- dorsz atlantycki, dorsz bałtycki i dorsz pacyficzny. Dorsz jest jedną z najczęściej poławianych ryb. W XX w doszło do przełowienia i zmniejszenia populacji dorsza, co doprowadziło do powstania „wojen dorszowych” Dorsz ceniony jest za jakość. Białe mięso dorsza zawiera jedynie 0,5-1% tłuszczu. Dorsz wykorzystywany jest w postaci surowej, a także jest przerabiany na różnorodne produkty. Karp- ryba słodkowodna, pochodząca z Azji. Karp ma duże zdolności adaptacyjne, nie ma wymagań, idealnie nadaje się do hodowli. W czasach powojennych karp stał się tradycyjną rybą przygotowywaną na wigilię Bożego Narodzenia. Limanda- należy do ryb z gatunku flądrowatych. Mięso Limandy jest białe, bardzo delikatne, podobne do mięsa soli. Limanda sprzedawana jest w postaci mrożonych, oczyszczonych filetów. Mintaj- występuje w północnych rejonach Oceanu Spokojnego. Mięso Mintaja zawiera 0,6-3% tłuszczu. Populacja Mintaja jest bardzo duża, w związku z tym ryba jest masowo poławiana. Mięso mintaja wykorzystywane jest do produkcji paluszków rybnych, filetów, a także jako surimi – imitacja mięsa z kraba. Wykorzystywana jest również ikra mintaja oraz tłuszcze występujące w wątrobie. Okoń morski- ryba morska. Podobnie jak dorada, okoń morski charakteryzuje się bardzo smacznym i delikatnym mięsem. Spotykane w Polsce nazwy handlowe Okonia Morskiego to Bar i Labraks. Sprzedawane ryby pochodzą z hodowli. Sandacz- jest rybą słodkowodną zamieszkująca duże rzeki, jeziora, zbiorniki zaporowe. Sandacza można również spotkać w zlewiskach Morza Bałtyckiego, Czarnego i Kaspijskiego. Sandacz jest rybą drapieżną, osiąga wagę ok. 20 kg. Sandacz bywa również często hodowany w stawach. Białe mięso Sandacza jest bardzo wyborne i delikatne w smaku. Sardynki- mianem sardynki określa się kilka grup ryb z rodziny śledziowatych. Sardynką określany jest również norweski szprot. Sardynka Europejska jest bardzo popularnym gatunkiem wykorzystywanym w przepisach kulinarnych na południu Europy, w tym w szczególności w Hiszpanii, we Włoszech i we Francji. Smakosze cenią Sardelę Europejską za jej mocny i intensywny aromat. Śledzie- osiągają długość do 30 cm. Śledź jest rybą morską. Ze względu na duży udział białka i tłuszczu w jego ciele, śledzie mają bardzo duże znaczenie gospodarcze, a zatem są przetwarzane na wszystkie możliwe sposoby. W zależności od rozwoju gonad osobniki pochodzące z Morza Północnego oraz z Bałtyku zawierają odpowiednio 1-30 % i 1-15 % tłuszczu. Makrela- ryba morska, poławiana gospodarczo na dużą skalę. Mięso ryby o dużej zawartości tłuszczu powoduje, że makrela doskonale nadaje się do wędzenia i w tej postaci jest głównie znana na rynku polskim. Łosoś- osiąga długość do 100 cm i wagę do 38 kg. Organizm łososia jest dwuśrodowiskowy- łososie wpływają na tarło do rzek, a żerują w morzu. W zależności od okresu połowu mięso łososia zawiera 1-15% tłuszczu. Delikatne mięso łososia jest towarem delikatesowym, a z ikry wytwarza się czerwony kawior. Z uwagi na duży popyt powstały liczne hodowle łososia głównie w Norwegii, Wielkiej Brytanii i Chile. Tuńczyk- jest rybą drapieżną, należąca do rodziny makrelowatych. Tuńczyk osiąga 4 metry długości i ponad pół tony wagi i może dożyć nawet 30 lat. Tuńczyk od Starożytności miał bardzo duże znaczenie gospodarcze. Już w czasach imperium rzymskiego połowy tuńczyka były jedną z najbardziej stabilnych gałęzi gospodarki. W czasach współczesnych sytuacja nie uległa zmianie, wręcz przeciwnie, z uwagi na coraz większy popyt powstały hodowle tuńczyków . Mięso tuńczyka jest smaczne, bogate w witaminy A i D. Mięso tuńczyka jest spożywane na surowo, po grillowaniu, po wędzeniu, po wysuszeniu, oraz w postaci konserwowanej- tuńczyk w oleju lub tuńczyka w sosie własnym. Kurek czerwony- ryba która pojawiła się w Polsce na półkach sklepowych bardzo niedawno. Gatunek występuje w północnym Ocenie Atlantyckim, w Morzu Śródziemnym i Czarnym. Kurek posiada białe mięso o zwartej teksturze. Ryba nadaje się do smażenia, pieczenia i duszenia. Żabnica- nazywana również „diabłem morskim” Ryba znana jest najbardziej z tego, że nie posiada atrakcyjnego wyglądu. Z kolei z uwagi na bardzo smaczne mięso, niektórym przypominające w smaku mięso drobiowe lub królika, jest gatunkiem bardzo pożądanym. Polskie sieci handlowe sporadycznie umieszczają żabnicę w swojej ofercie. Sola- ryba morska o charakterystycznym płaskim tułowiu. Mięso soli jest bardzo delikatne i cenione przez smakoszy ryb. W sieciach handlowych można zakupić świeżą solę oraz mrożone oczyszczone ze skóry filety. W celu pozyskania filetów należy solę obedrzeć ze skóry. Pstrąg jest w Polsce jest popularną rybą. Mięso pstrąga jest małokaloryczne i delikatne. Pstrąg występuje w 3 odmianach: pstrąg potokowy, pstrąg tęczowy oraz pstrąg źródlany. Pstrąg tęczowy, najczęściej spotykany w handlu, jest rybą hodowlaną. Największe hodowle ulokowane są na Pomorzu. Pstrąg nadaje się do pieczenia, duszenia, smażenia, gotowania na parze oraz wędzenia Halibut jest największym przedstawicielem ryb flądrowatych. Występuje w wodach Atlantyku, bardzo rzadko występuje w rejonie Morza Bałtyckiego. Z uwagi na smaczne białe mięso, halibut jest cenionym gospodarczo gatunkiem ryby. •CIEKAWOSTKI•Najbardziej cenionym przez smakoszy jest mięso tuńczyka błękitnopłetwego. Najwięcej za niego są w stanie zapłacić Japończycy. W styczniu 2013 r. za tuńczyka ważącego 222 kilogramy zapłacono 1,38 mln Euro.8GZN.
czy karp jest rybą drapieżną
